Mülksüzler – Ursula K. Le Guin | Satır Arası’ndan Kitap Notları

Satır Arası YouTube kanalında yorumladığımız 3. kitap, büyük yazar Ursula K. Le Guin’in Mülksüzler’i oldu.

Hayvanlardan Tanrılara Sapiens‘i yorumladığımız ilk oturum ve Sineklerin Tanrısı‘nı yorumladığımız ikinci oturum sonrasında, takipçilerimizden gelen yorum ve öneriler doğrultusunda iki tane aksiyon kararı aldık:

1. İlerleyen oturumlarda aramıza takipçilerimizden misafir katılımcı almak planlıyoruz. Fakat bunun için bir tarih vermek şu an pek mümkün değil; ilerleyen zamanlarda bu konuyla ilgili takipçileirmizi detaylı olarak bilgilendirecek, planlarımızı paylaşacağız.
2. Yine ilerleyen oturumlarda kitap anketleri yaparak takipçilerimizin görüşünü alacağız ve sırası geldikçe takipçilerimizin oylarıyla belirlenen kitapları okuyarak onları yorumlayacağız. Bu konuyla ilgili detaylı bilgileri de bir sonraki oturumumuzun tanıtım yazısında paylaşacağız.

İlk 2 oturumda olduğu gibi, üçüncü oturum da bizim için oldukça öğretici oldu, genellikle de yaşadığımız zorluklar öğretici oluyor. Üçüncü oturumda da yine bir dizi talihsizlikler yaşadık:

• Daha oturumun başlarındayken İkbal’in elektriği kesildi –Sapiens oturumuna da Ömer elektriği kesik olduğu için katılamamıştı, sonrasında da geri katılamadı oturuma.
• Benim internet bağlantımda kesintiler ve kayıt için kullandığımız Zoom uygulaması kaynaklı teknik problemler yaşadık. Oturumun bir kısmını tekrar çekmemiz gerekti, benim bilgisayarım ve Eren’in bilgisayarında tuttuğumuz 5 farklı video dosyasından en iyi görüntü ve sese sahip olan parçaları birleştirip, oturum sırasında yaşadığımız problemleri kendi aramızda konuştuğumuz parçaları keserek videoyu son haline getirebildim. Montaj için kullandığım iMovie uygulamasıyla baya bir haşır neşir oldum, bir gecemi bu iş almış oldu ama bu sayede iMovie’yi kullanmayı biraz öğrendim. İlk 2 oturumda da kesip düzeltmek istediğimiz ufak noktalar olmuştu, kendime çok güvenmediğim için o işe girişmemiştim. Bundan sonra daha rahat video montaj işine de girişebileceğim.

Elektrik kesintisine bireysel olarak çözüm bulamasak da; internet kesintileri için yedek 4G mobil internet bulundurmak -ki ilk 2 oturumda da zaman zaman 4G kullanmak durumunda kalmıştım, Zoom uygulamasının ücretli versiyonuna geçip daha kaliteli ve güvenilir bir şekilde video kayıtlarını almak gibi süreçte iyileştirmeler yapmayı düşünüyoruz. Video konferans uygulaması, kayıt yöntemi ve montaj konusunda her türlü öneriye açığız, önerilerinizi bizimle paylaşın lütfen, zira oldukça zaman alıyor bu işler 😅.

Kitabı okurken hazırlıklı olmak adına hepimiz kendi yöntemimizle notlar tuttuk. Ben de not tutmak için kullandığım Evernote uygulamasında notlarımı tuttum. Sapiens notlarını bloga aktarırken yaşadığım problemleri bu notları çıkarırken de yaşadım, blogu 3. kez yazmak zorunda kaldım bu yüzden 😣. 4. kitabımızın notlarını Google Docs’ta tutmaya başladığım için benzer problemler yaşamamayı ümit ediyorum ✌️.

Bu notlarımı da kitap hakkında bilgi sahibi olmak isteyenlerin işine yarayabileceğini düşünerek paylaşmak istedim. Kitabı okurken notları çoğunlukla telefonumda yazdığım için Türkçe karakterleri kullanamadım, bolca yazım hatası da içerebilir, ettiğim sürç-i lisan için şimdiden af diliyorum 🙂

Kitap Hakında Genel Notlar / Yorumlar

• Mulksuzlesmek’in gunumuzdeki yansimasi minimalizm olabilir mi?
• Anarres’te kotu karsilanan davranislar:
• Bencillik
• Cikarcilik
• Bir seyleri ya da birilerini sahiplenme
• İktidar hirsi
• Anarreste kurulan duzen her ne kadar bir utopya gibi gorunse de aslinda onda da tutarsizliklar ve devrimin o kadar da iyi uygulanamadigini gosteren bircok anekdot var.
• Shevek’in bebekliginden yetiskinligine kadar Anarres ve Urras’ta bircok kisiyle yaptigi tartismalar insanligimizi, icgudulerimizi, dusunce yapimizi, hirslarimizi, arzularimizi vb. derinden anlayabilmemize olanak sagliyor.

Kitaptan Notlar

Metis yayinlari, Mayis 2008 baskisi

Mülksüzler’in Ana Karakterleri

Shevek: Anarres’li bir fizikçi ve romanın ana karakteri.
Takver: Shevek’in romantik partneri olan Annares’li bir kadın.
Rulag: Shevek’in annesi.
Bedap: Shevek’in çocukluktan bu yana en yakın arkadaşlarından birisi.
Sabul: Shevek’in mentörü, Abbenay Enstitüsü’nde bir fizikçi.

Atro: Urras’ta yaşayan en önde gelen fizikçi
Chifoilisk: Urras’ta yaşayan Thuvia’lı bir biliminsanı.
Kimoe: Shevek’in Annares’ten Urras’a ilk yolculuğunda eşlik eden Urras’lı doktor.
Beshun: Shevek’in on sekiz yaşında çöl bölgesinde bir ağaçlandırma projesinde işe giderken tanıştığı, kısa ama yoğun bir cinsel ilişkisi yaşadığı kadın.
Mitis: Kuzeybatısı Enstitüsü’nden kıdemli bir fizikçi.
Efor: Urras’ta kaldığı sürece hizmet eden uşak.
Vea Doem Oiie: Oiie’nin kız kardeşi, Shevek’in ilgisini çeken ve onu kanatları altına alan güzel ve çekici bir Urras kadını.
Tuio Maedda: Shevek’in çalışmalarının Ioti Eyaleti’nin bir mülkü olacağını anladığı zaman ulaştığı Urras’lı bir anarşist.
Keng: Dünya’nın Urras’taki büyükelçisi. Not: Dünyalılardan Mülksüzler kitabında “Terrans” diye bahsedilir.
Ketho: Romanın sonunda Shevek’i Annares’e döndüren Davenant adlı uzay gemisinin Hain’li komutanı.

Mulksuzler – İkircikli bir Utopya

(9) Birinci Bolum: Anarres – Urras

Urras’tan goc edenler Urras’in ayi olan Anarres’i kolonize etmis. Annares’ten Urras’a kalkan bir uzay gemisi (Dikkatli) Annares’liler tatafindan taslarla saldiriya ugruyoe, bu sirada Urras’li bir guvenlik gorevlisi oluyor. Ana karakterimiz Shevek de taslardan nasibini aliyor. Shevek’e yarenlik eden Urras’li Dr. Kimoe ona asilar yapiyor, Urras’ta hala olan bulasici hastaliklardan korunmasi icin. Urrasli uzay gemisindeki musrif davranislar Shevek’i cok sasirtiyor.

Dr. Kimoe disindaki uzay gemisi murettebati bagnaz ve Urras’lilar disindakiler asagi goren tipler. Annares’lileri tanritanimaz Odo’cular olarak goruyorlar. İkinci kaptan tam bir Tezahurcu’ymus, her gece Temeller’i yeniden okurmus.

Urras’ta kadinlar da erkeklere gore asagi goruluyor, uzay gemisi murettebatinda bir tane bile kadin yok.

Shevek’in ana dili Pravca, Kimoe bu dili bilmiyor. Urras’ta konusulan dil İoca.

Shevek’in karisi (partneri?) Takver.

Annaresliler saclarini kesmiyor, Urraslilar kesiyor. Urraslilarin kiyafetleri gorkemli. Shevek’in boyu Urraslilardan uzun. Muhtemelen Annareste yercekimi daha az oldugu icin.

Shevek, Anarresten gelen anarsit bir bilimadami olarak konuk ediliyor.

(29) İkinci Bolum: Anarres

Shevek’in cocukugu ile basliyoruz. Babasi Palat ve annesi Rulag muhendis. Cocuklugunda bencilligi, bir seye sahip olma gudusunu goruyoruz, kucuk Shev’in bakicisi ve babasi onu egitiyor, sahiplenmenin yanlis oldugunu anlatiyorlar.

İkinci sahnede Shevek 8 yasinda, sayilara, bilime meraki var. Bu konulara merakli baska cocuklar bulmakta zorlaniyor. Babasi ona logaritma tablolari iceren bir kitap verir. Matematik uzerine uzunca konusurlar.

Ucuncu sahnede Shevek 11 yaslarindadir. Ogretmenleri onlara tarih anlatir, Odo’nun Drio’da yattigi hapishaneden bahseder. Cocuklar tum bu hapishane meselesini anlamakta zorlanirlar. Cocuklar kendi aralarinda bir hapiscilik oynar, Tirin ve Shevek basta olmak uzere bir halishane odasi yaparlar. Kadagv isminde bir cocuk mahkum olmak ister, cocugu 30 saat kadar hapiste tutarlar. Cocuk hapisten ciktiginda pislik icindedir. Shevek tum bu oyun surecinde yaptiklarindan ve ogretmenlerine soyledikleri yalanlardan vb. tiksinir.

Dorduncu sahnede 16 yasindadirlar. Urras’in tarih derslerinde, belgesellerde hep kotu anlatildigindan konusurlar. Tirin Urras’la ilgili bilgilerin 150 yil oncesinden, Anarres’e goc zamanindan kalma oldugundan, belki de Urras’ta bir seyleirn degismis olabileceginden dem vurur. Neden Anarresten kimsenin Urrasa gitmedigini sorgular. Shevek bu dusunceye karsi gelir. Urrasin nufusunun 1 milyar, Anarresinse 20 milyon oldugunu ogreniriz. Urrasta mulke hukmeden satafat icinde yasayan bir ust sinifin ve mulksuz aclik icinde bir alt sinifin oldugunu ogreniriz. Odo’nun baslattigi anarsik hareketi surgun icin Anarres’e yolladiklarini ogreniriz.

Besinci sahnede Shevek 18 yasindadir. Okuldan arkadaslari olmadan, bir agaclandirma calismasinda bulur kendini. Baslarda biraz haksizliga ugramis hisseder kendini, merkezi yetenegi degil de boylesi basit kol kuvveti gereken bir iste 2 yil calisacak olmak agir gelir basta. Bir kiza yanasir, kiz onu reddeder, esli oldugunu soyler. Urras’tan goc edenlerden once, madenci bir grubun onceden beri gezegende yasadigini ogreniriz. Kendilerine has solenleri, eglenceleri vb. vardir. Shevek bunu ogrenince hemen buna din yaftasi yapistirir. 30lu yaslarinda bir adam Shevek’e satasir, kavga ederler. Kavga sirasinda yardim istemedigi icin ve kavgada adaletsiz bir durum gorunmedigi icin kimse karismaz bu kavgaya. Kavgadan birkac gun sonra bir kizla birlikte olur. Agac ekme islerinin sonuna geldiklerinde, agaclarin tuttugunu gorup gururlanir.

19 yasindadir. Bolge Enstitusune donmustur. Fizik bolumumin baskani Mitis, Shevek’in calismalarini ilerletmesi icin yol gosterir, Abbenay’a gidip calismalarini surdurmesini ve kesfetmesini soyler. Gencler Shevek’e bir veda partisi duzenler. Partinin en sonunda kalan Shevek ve birkac genc daha aci cekmek, acinin paylasilmasi, mutluluk gibi konulari tartisirlar.

(60) Ucuncu Bolum: Urras

Urras’a geri donduk. Shevek 38 yasindadir. Kaldigi misafir odasini inceler, bu kardes dunyayi anlamaya calisir. Onceki gece tanistigi bilim adamlari ziyaretine gelir. Shevek İlkeler isimli ktabini 29 yasinda bitirip, bir bilim odulu almistir. Bu odulu ancak 9 yil sonra Shevek Urras’a geldiginde ona teslim edebilmislerdir.

Arz diye bahsedilen bir gezegen var, bizim Dunyamizi temsil ediyor muhtemelen. Arz’dan Ainstein isimli bir bilimadaminin yuzlerce yil once yazdigi gorecelilik kuramindan bahsederler Shevek’e.

Shevek luksun, bu zengin dunyanin keyfini cikarirken kendisiyle denk bilimadamlariyla konusabiliyor olmanin da zevkine varir. Urras bir esitsizlikler diyaridir belki ama kendine denk insanlarla konusabilmektedir burada.

Urras’ta bilim insanlarinin hepsi erkektir, kadinlarin genelde lisans duzeyinin otesine gitmedigini soylerler. Shevek buna cok sasirir, Anarres’te bilgelerin yari yariya erkek-kadin oldugunu soyler. Urras’lilar da buna cok sasirir. Odo’nun da bir kadin oldugunu ogreniriz bu konusma sirasinda.

Shevek’in İnisiyatif Sendikasi’nin -iki yildir Urras ile radyo baglantisi kuran topluluk- bir uyesi olarak Urras’a geldigini ogreniriz.

Anarreste hukumet yoktur, herkes devrimcidir. Yonetim ve yurutme aginin adi UDE dir, Uretim ve Dagitim Esgudumu.

Shevek Urras’in en buyuk ulkesi olan A-İo hukumetinin misafiri olarak ulkeyi gezmeye baslar. Urras’in hic de Anarres’teki tarih kiraplarinda ve belgesellerdeki gibi mulkiyetciler ve yoksullar gibi kast sisteminin hukim surdugu bir yer gibi gorunmemektedir. Shevek’i onjn istegi uzerine Odo’nun mezarina da gotururler. Mezar tasinda sunlar yazmaktadir:

Odo’nun, 747’deki ayaklanmadan sonra, Drio’da hapsedildigi bir kalede Hapishane Mektuplari ve Analoji isimli kitaplarini yazdigini ogreniriz.

Anarres’e goc Odo oldukten 1 yil sonra, 770 yilinda olmus.

Cansiz varliklar Shevek’e seslenmeye baslar? Drio’daki kale ve universitedeki odasi “Uzun zamandir buradaydim, hala da buradayim. Sen burada ne ariyorsun” gibi sozler soyler Shevek’e.

Odoculukta toplumsal kurallar tamamen bastan yazilmisken, muzigin ve kurallarinin hic dokunulmadigini, Anarres toplumunda da oldugu gibi kullanildigini ogreniriz.

(83) Dorduncu Bolum: Anarres

20 yasindaki Shevek Abbenay’a geliyordur. Zeplinle sehre yaklasirken hava kimanini gorur. Urras ile Anarres arasindaki ticari iliski islenmis urunler, petrol, makine parcalari, tohumlar vb. karsiliginda hammadedir. Aslinda Anarres Ozgur Dunyasi, Urras’in bir maden kolonisidir.

Anarreste yapilarin tek katli olmasinin sebebinin sik yasanan depremler oldugunu ogreniriz.

Odo’nun Analoji kitabindan bir alinti: “Asirilik diskidir. Bedende kalan diski da zehirdir.”

Shevek, Abbenay’i gun boyu gezdikten sonra, fizik bilimcisi Sabul’un yanina gitmeden once kendisine ayrilan odaya yerlesir. Hayatinda ilk kez tek kisilik bir odada kalacaktir.

Sabul Shevek’e İoca ogrenmesini aoylemis ve ona İoca dilbilgisi kitabiyla birlikte İocada yazilmia bir bilim kitabi vermistir. Bu kitaplari bomba diye niteleyip, kimseyle paylasmamasini ogutlemistir. Shevek yalnizligina gomulerek odaklanmis bir bicimde İoca ogrenmeye girismistir. Bu odaklanma zamaninda bile bir iki dekad’da (dekad: 10 gun) bir “onuncu gun” topluluk calismalarina cagrilmaktadir. Ayricalikli bir konumda olmasina ragmen basit islerde calismak icin zaman zaman cagrilmaktadir. Abbenay’da kimseyi tanimsdigi icin bu calismalar konsantrasyonunu bozmamaktadir.

Sabul Shevek’in yazdigi, Urras’taki en unlu fizikci Atro’nun kuramini elestirdigi makalesini hem Urras’ta İoca, hem de Anarres’te Pravca bastirir. Pravca versiyona birkac ekleme yapip kendi ismini de yazar. Urras’taki fizikcilere gicik oldugu icin, Atro’nun kuramini curutebilecek bir calisma ortaya cikarmis olmaktan buyuk zevk duyar.

Sabul’un aslinda Urras’li fizikcilerin makalelerinden intihal yapip, Anarres’teki bilim dunyasina bunlari kendisininmis gibi sattigini ogreniriz. Sabul’un İoca kitaplari kimseyle paylasmak istememesinin asil sebebi bu intihallerin ortaya cikmasini engellemektir.

Shevek Sabul’le tartisip, sonunda karsilikli bir cikar anlasmasina vardiktan sonra, disarda bir yagmura tutulur ve ateslenir. Ertesi sabah klinige gider, hafif zaturre olmustur. Klinikte bilinci yari acik yattigi gunler biyolojik annesi Rulag onu sik sik ziyaret eder. Rulag, Shevek’in Sabul ile yayinladigi kitabi gorup merak eder ve Shevek’i bulur. Shevek’in babasi Palat’in 8 yil once, Shevek 12 yasindayken bir depremde mahsur kalan cocuklari kurtarmaya calisirken oldugunu ogreniriz.

Rulag Shevek’le bag kurmak ister ama Shevek Rulag’i suclar bir tavir takinir. Boyle olunca Rulag veda edip Shevek’in yanindan ayrilir. Shevek sonrasinda kendini tutamaz, kilnigin kogusunda aglar.

(112) Besinci Bolum: Urras

Shevek İeu Eun Universitesi’nde dersler vermeye baslar. Universitedeki ogrencilerin yetkinligine sasirir. Ogrencilerin toplumsal hicbir yukumlulugu yoktur, sadece ogrencilik yapmaktadirlar. Yukumlulukleri olmadigi oranda, kendi istedikleri seyleri yapma, orgutlenme vb. ozgurluklerinin de olmadigini hisseder. Ogrencilerin evlenmesi yasaktir. Ogretim uyeleri derslerin oldugu haftanin 5 gunu kampuste kalir, sadece haftasonlari karilari ve cocuklarinin yanlarina giderler. Yani bilimle ugrasmak disinda dikkatlerini dagitacak hicbir seyin olmadigi bir ortamdadirlar.

Shevek parayla ve kapitalizmle tanisir. Basta bu sistemi anlayabilmek icin ekonomi kitaplari okur. Kitaplar ona cok sikici gelir, bir nevi para dininin akil disi ayinlerinden olusan, hirs, tembellik ve kiskanclik uzerine bir sistem kuruldugunu dusunur. Aldigi bilim odulunu ve hukumetin verdigi maas, fon gibi paralari kullanarak alisveris yapmaya gider. Alisveris caddesinde satilan urunlerin cesitliligini ve bircogunun pahali, gereksiz luks urunler oldugunu gordugunde bu sistemden tiksinir. Yillik ssgari ucretin 4 kati degerinde bir kurk gormustur ornegin.

Somestr arasinda Thu’lu bilim adami Chifoilisk Shevek’le gizli bir kinusma yapar. A-İo kapitalist, plutokratik-oligarsik bir devlettir. Chifoilisk’in memleketi olan Thu ise sosyalist bir devlet. Chifoilisk Shevek’e tehlikede oldugunu, İo’lu kapitalsitlere Genel Zaman Kurami’ni vermemesi gerektigini soyler. Kuram Shevek’in zihnindedir ama kagida dokmemistir. Chifoilisk Odo’dan bir alinti yapar: “‘Bir hirsiz yaratmak icin, bir sahip yaratin; suc yaratmak istiyorsaniz, yasalar koyun.’ Toplumsal Organizma”. Chif Shevek’e devrimci oldugunu iddia ettigi Thu’ya gelmesini, kuramini burada yazmasini teklif eder. Shevek’se A-İo’da kalip Urras’in bu en guclu devletiyle pazarlik yapabilmek ister. Kurami karsiliginda iki dunya arasinda alisveris ve paylasim imkanlarini artirabilmek, iki dunya arasindaki duvarlari yikmak ister.

Shevek Atro’yla sohbet eder. Ceti: Urras ve Anarres’e birlikte verilen isim. 60 yil kadar once İnsanlik’in kendilerinden ibaret olmadigini ogrenmislerdir. Hain gezegeninden insanlarla kontak kurmuslardir. Hain’liler Urras’i milyonlarca yil once kendi insanlarinin kolonilestirdigine inanmaktadir. Atro ise buna pek inanmamaktadir. Atro Ceti’lilerin bilim yarisinda one gecip uygarliklarini Arz’lilar ve Hain’lilerin cok cok daha otesine goturebilmek icin Shevek’in kuramini tamamlamasi icin tesvik etmeye calisir. Genel Zaman Kurami sayesinde Sicrama gerceklestirilip yildizlararasi seyahat cok hizli yapilabilecektir. Shevek henuz kurami bitirmemis, uzerinde calisiyormus gibi davranarak Atro’yu oyalar.

Shevek Urras’taki aile yasamini merak eder. Universitedeki Oiie onu haftasonu icin evlerine davet eder. Evde Oiie’nin karisi ve cocuklariyla aksam yemegi yerler. Yemekte cocuklarin sorulariyla baslayan sohbetlerinde Shevek Anarres’teki hayati uzunca anlatir. Ailenin kucuk cocugunun evcil hayvani olan Samur’u gorur, onu oksar Shevek. Temas ettigi ilk hayvandir.

(135) Altinci Bolum: Anarres

Shevek hastanede bir dekad yattiktan sonra odasina doner. Komsusu Desar bir matematikcidir ve ona yemek getirir. Desar icine kapanik ve biraz mulkiyetci bir tiptir. Shevek gecirdigi atesli hastaliktan sonra yalniz basina calisma fikrinden vazgecer, Abbaney’de sosyal yasama dahil olur. Sanata daha cok ilgi duyar, ozellikle muzige. Hayatinda ilk kez konserlere gider. Sabul’dan ozellikle uzak durmaya calisir.

Anarres’te sanata olan yaklasimi ogreniriz. Cocukluktan itibaren herkesin ogrenip bir yere kadar uyguladigi, zanaatlar ile cok fark gozetilmeyen, hayatin bir parcasi olarak goruluyor. Basli basina bir sanat olarak “tiyatro” goruluyor.

Shevek basta Atro olmak uzere Urras’taki bilimadamlariyla iletisim kurmaya calisir. Onlara mektuplar yazar, makalelerini gonderir. Uzay limanindaki yetkililer sadece Sabul’un onay verdigi bilimsel icerigin Urras’a gonderilmesine izin verir. Sabul kendi alani disindaki makaleleri “ben bu alanlari bilmiyorum” gerekcesiyle onaylamaz. Shevek buna ragmen yazmaya devam eder, bu sayede -yazdiklari ulasamasa bile- karsisinda bir muhatap oldugunu hissedip kendini koyvermez. Zira Anarres’te kendi calisma alaniyla kimse ilgilenmemekte, onu yalniz birakmaktadir.

Shevek’in Abbaney’deki ucuncu yilinda Gvarab olur. Shevek cenaze toreninde bir konusma yapar, Gvarab’in Anarres’in yetistirdigi en buyuk fizikci oldugunu ama degerinin bilinmedigini soyler. Sanki burada Shevek’in Anarres’te omrunun sonuna kadar kaldigi durumda basina geleceklerin bir onizlemesini goruruz.

Shevek tasradaki enstitudeki arkadaslarindan Bedap’la tanisir. Bedap’in deneyimleri ve dusunceleri Shevek’i etkiler, Shevek’i tekrar bilimsel calismalarinda yoluna sokabilecek gibidir. Bedap Odocu devrimin dogru sekilde ilerlemedigini dusunur, Anarres’te gizli iktidarlarin oldugunu soyler. Tirin’in yazdigi bir tiyatro oyunu yuzunden ayiplanip kendini ucra noktalarda islere atmasi ve sonunda kendini Siginak’ta bulmasi Bedap’in anlattigi en vurucu hikayedir. Tirin toplumun tabulastirdigi konulara comak soktugu icin toplumdan dislanmis ve kendine ancak Siginak’ta yer bulabilmistir. Siginak katillerin, akil hastalarinin, toplumun disina itilmislerin bir araya geldigi, bir nevi adi konmamis bir hapishane gibidir. Shevek Bedap’in goruslerine karsi direnir ama hak verdigi konular da vardir cunku kendisi de yeni fikirlerinden dolayi dikkate alinmamaktadir. Bedap’in bir muzisyen arkadasi olan Salas’la tanisir. Salas da Anarres’teki geleneksel muzik ogretisinin ve yontemlerinin disinda besteler yaptigi icin dikkate alinmaz, besteleri kayit altina alinmaz, topluma yayilmasina izin verilmez. Bedap bunun toplumun igreti bir cikarcilik sarmalina girmesinden, ilerlemenin icinde barindigi acilardan kacmasindan kaynaklandigini soyler. Shevek’le Bedap bir dekad kadar bir sure birlikte yasarlar. Cinsel yonelimleri tutmadigi icin birlikte yasamaktan vazgecerler.

Shevek Bedap ve arkadaslariyla bir dag gezisine cikar. Gezide Takver’le tekrar karsilasirlar, Takver’i en sin Kuzeybatisi Enstitusu’ndeki veda gecesinde gormustur. Takver’e bu sefer ilgi duyar. Birlikte yasamaya baslarlar. Takver baliklarin genetigi uzerine calisan bir biyologdur. Canli ve cansiz varliklarla olan ruhani butunlugunu, yakinligini goren Shevek bundan etkilenir. Takver ile birlikteliginde tekrar bilimsel calismalarina odaklanmaya baslar. Eszamanlilik İlkeleri’nin temelini oturtmustur.

(166) Yedinci Bolum – Urras

Shevek Oiie ailesine bir aksam yine misafir olur. Demaere Oiie’nin kardesi Vea ile tanisir. Vea guzel bir kadindir, evlidir de ama kocasi surekli sehirdisinda gorevdedir. Vea ile konusurlarken Annares’te insanlarin isimlerinin bir bilgisayar tarafindan verildigini ogreniriz. Bu sayede soyad vb. olmadan tek bir ismi olur herkesin, hayattayken o isim sadece o kisiye ait olur.

Benbili isminde fakir bir ulkede devrim olmustur. A-İo hukumeti devrik diktatore destek kuvveti gonderir. Thu hukumeti de Benbili’deki devrimcileri destekler. Urras’ta Kapitalist A-İo ile Sosyalist Thu arasindaki guc savasinin bir yansimasi olabilir. ABD – SSCB gibi.

40 yasina gelen Shevek Genel Zaman Kurami’ni elinde koz olarak kalmasi icin bilerek tamamlamaz ama bir yandan da gercekten tamamlayip tamamlayamayacagindan emin olamaz.

Benbili’deki devrim Shevek’i derinden etkiler. Sehire inip ondan gizlenen hayati, ucretli ve mulksuz kesimleri gormek ister. Sehire indiginde Vea aklima gelir, onu arar ve onla bulusur. Vea onu sehrin liks yerlerinde dolastiri, sonra da evindeki aksam partisine cagirir. Shevek alkolun ve tartismaya katilan insanlarin etkisiyle gereginden fazla konusur, sarhos olmustur. Vea ile ciftlesecekken Vea oni reddeder. Shevek de sonrasinda kusar ve sizar. Vea’nin abisi Oiie ve Pea ile birlikte calistigini, “Sef”e selam soylemesinden anlariz. Pea Shevek’in kenar mahallelere gitmesinden korkmaktadir, oradaki alt siniftan halk Shevek’i bir kurtarici gibi gorup isyan baslatabilecek potansiyele sahiptir. Oiie ile Pea Shevek’i odasina yatirdiklarinda Pea Shevek’in hala genel zaman kuramini ortaya cikarmamis olmasindan hayiflanir.

(201) Sekizinci Bolum – Anarres

Urras’ta ilk isyanin 740 yilinda, yani yaklasik 200 yil once ascilar ve garsonlar tarafindan baslatildigini ogreniriz. Takver hamiledir.

Shevek Eszamanlilil İlkeleri’ni yazip Sabul’e verir. Sabul basta bu calismaya yonelik kotu bir elestiri yazar. Sonrasinda, 164 yili baslarinda Shevek yine Sabul’la birlikte bu kitabi yazmislar gibi kitabin yayinlanmasini saglatir. Kitap kirpilmis ve ozuni biraz kaybetmistir ama en azindan İoca kopyalari Urras’a gonderilebilmistir. Shevek elle yazdigi orijinal bir musveddeyi de İeu Eun Universitesi’ndeki fizikci Atro’ya gonderir. Sabul bu musveddenin gonderilmesine izin vermis midir, bunu bilmez ama.

163 yili yazi kurak gecmistir, 164 yilinda da devam eden kuraklik Anarres’lileri bir dayanisma icinde calisma, gereken isleri yapma, az besinle yasama yoluna sokmustur. 164 yilinda ilk cocuklari, bir kiz olan Sadik dunyaya gelir.

Shevek Guneydogusunda bir acil ekim gorevine gider. Shevek bu gorevden donerken, bindigi tren bir kasabanin yaninda arizalanir. Kasaba halki ellerinde kisitli gida oldugu icin trendekilerle paylasmak istemez. Trendekiler 2-3 gun ac kalinca kasabanin sebze bahcelerini yagmalamayi konusanlar olur ama nihayetinde acliga dayanirlar ve dayanisma icinde sabrederler.

Shevek gorevdeyken Sabul onu enstituden attirmistir. Sebep kitlik ve Shevek’e karsi yaptigi kotu lobiciliktir. Bunun ustune bir de Takver’e acil gorev cikmistir. Shevek Takver’le Sadik’in yanina goreve gitmek ister ama Takver’in bulundugu izole adada bir is yoktur. Sehevek de baska bir acil goreve, Guneybatisinda -Toz’da- bir fosfat fabrikasinda esgudum gorevine gider.

(232) Dokuzuncu Bolum – Urras

Sarhos gecenin ardindan Shevek uyanc duyar, gozu biraz daha acilmistir. Genel Zaman Kurami uzerinde ciddi bir sekilde caismaya baslar bu sefer. Arz’li Ainstein’in (neden degistirmisler acaba ismini?) Gorecelilik Kurami ile ilgilenir yine. Ardisiklik ve Eszamanliligi birlestieren, Gorecelilikten beslenen bir kuramdir.

Kurami uzerinde birkac hafta yogun bicimde calistiktan sonra, Shevek hastalanir. Ona hizmetindeki usagi Efor bakar, Shevek baska birisiyle iletisime gecmek istemez cunku. Efor Shevek’e icini doker bu sefer, yasadiklari zorluklarsan, dogan uc cocugunun da hayatta kalamadigindan, Odo’cularin Anarres’e kacmasina sebep olan Urras’in karanlik yuzunden uzunca bahseder. Efor’un Anarres’teki yasami merak ettigini, orada yasamak isteyebilecegini hissederiz. Cunku orada “sahipler” yoktur.

Shevek Efor’la yaptigi konusmadan birkac gun sonra, Efor’dan da yardim alarak universiteden kacar ve alt sinifin yasadigi Eski Sehir’e gider. Alt siniftakiler genel greve hazirlanmaktadir, Thu ile olan savastan dolayi vergiler artirilmistir. Zaten yuksek issizlik orani olan A-İo alt siniflarinin hayatini daha da zorlastirmistir. Grevcilerle bulusan Shevek, onlari destekledigini belirten yazilar yazar. Birkac gun icinde buyuk bir kalabalikla birlikte isyan yuruyusune katilir, yonetim binasinin etrafinda toplanan kalabaliga konusma yapanlardan birisi de o olur. Shevek tam konusmasini tamamlarken polis helikopterinden kalabaliga ates acilir. Olenler ve yaralananlar olur. Shevek bir yarali grevciyle birlikte polisten kacar, zorla girdikleri bir bodrum katinda 3 gun saklanirlar, sonunda yarali adam kan kaybindan olur.

(262) Onuncu Bolum: Anarres

Kitligin uzerinden birkac yil gecmistir. Kitlik zamaninda yasanan aci olaylari ogreniriz. Bir fabrikadaki isciler is basindayken olmuslerdir. Gida tasiyan trenleri yagmalayanlar olmustur, bu yagmacilari ezen makinistler olmustur. Ama sonunda bu zor donemi atlatmislardir.

Aradan gecen dort yillik ayriliktan sonra Shevek Takver’le Sadik’in yanina, o sirada Takver’in calistigi kuzeydoguda Chakar isimli bir kasabaya gider. 4 yasindaki Sadikle tanisirlar, Takver’le hasret giderirler.

168 yilinin sonbaharindadirlar. Kuraklik 167 yilinin kisinda ancak sonlanmistir ama ekonomi henuz toparlayamamistir.

Shevek’le Takver yasadiklarindan ve toplumun gidisatindan konusurlar. Shevek Gunaybati’da Tirin’le karsilasir. Tirin temizlikcilik yapmaktadir ve icine kapanik, yazdigi oyundan sonra yasadigi azarlanma ve Siginak’taki yalnizliginin etkisiyle eski Tirin degildir. Anarres toplumu Tirin gibi yaratici, ozgur ruhlu bir bireyi hapsetmistir aslinda. Shevek bu konuda Bedap gibi dusunmeye baslamistir: anarres sanata degil zanaata deger vermektedir. UDE yillar gectikce, kuraklik gibi zor donemler atlatildikca daha burokratik, insanlari sinirlayan bir hal almaya baslamistir.

(286) On Birinci Bolum: Urras

Buyuk gosteri gununden 1 hafta sonra Shevek Arz buyukelciligine siginmistir. Arz’un Urras’a 12 isik yili uzakta oldugunu ogreniriz.

Shevek’in genel zaman kurami sayesinde yanitlayici teknolojisinin gelistirilip, isik hizi limitine takilmadan dunyalar arasi iletisim saglanabilecegini ogreniriz. Bilnen dokuz dunya uzerinde yasayan milyarlarca kisinin eszamanli olarak iletisim kurabilmesini saglayacaktir bu.

Arz buyukelcisi Keng ile Shevek’in Urras’a bakis acilari cok cok farklidir. Keng Urras’i en guzel, en sefkatli dunya olarak algilar, Shevek ise bir cehennem olarak.

Arz’in mahvolmus bir dunya oldugunu ogreniriz. Orman neredeyse hic kalmamis, nufus 9 milyardan 500 milyona dusmustur. Arz’lilar Hain’lilerin yardimlariyla biraz daha hayata tutunabilmistir.

Shevek kuramini arzlilar ve diger tum dunyalilarla paylasmak ister, boylece kuram sadece Urras’in rekabette avantaj saglamak icin kullanacagi bir mulku olmaktan cikacak, tum dunyalar kuramdan faydalanabilecektir.

(299) On İkinci Bolum: Anarres

Shevek, Bedap ve diger entelektuel arkadaslari kurduklari sendika ile Shevek’in kitabinin orijinalini basmis ve diger alternatif sanatcilarin eserlerini yayinlamislardir. Ayrica bir radyo kurup Urras ile iletisime gecmislerdir. Benbili’deki bir grup anarsist Odocu oldugunu soyleyip Anarres’e gelme talebinde bulunmustur. Bu olaylar UDE’de kavgalar doguruyor ve genelde Bedap’larin yaptigi isler hos gorulmuyordur. Rulag da Shevek ve Bedap’a karsi tutum sergiliyordur UDE’de. İnisiyatif Sendikasi’ndakileri hain olarak gormeye baslayan onemli bir kesim vardir.

Takver’in ikinci kizi Pilun dogmustur, Sadik ise 10 yasina gelmistir.

Takver’e isinde Shevek’ten dolayi mobbing uygulaniyordur, Takver careyi laboratuvardan ayrilmakta bulur. Sadik’e ogrenme merkezi ve yatakhanede babasinin hain oldugunu dusunenler tarafindan yalnizlastirma ve mobbing uygulanmaktadir. Shevek zaten yillardir bu baskiyi hissetmektedir ama ailesine de bu baskinin yapilmasi Anarres toplumunda Odocu devrimin buyuk bir catlagini simgeler gibidir.

(323) On ucuncu bolum: Urras – Anarres

Shevek Anarres’e döner, yanında Hain’li bir görevliyle birlikte. Hain’li kendi isteğiyle gelir Anarres’e.