Satır Arası YouTube kanalında yorumladığımız 11. kitap, Noam Chomsky’nin “Medya Denetimi – Propaganda’nın Olağanüstü Başarıları” isimli kitabı oldu.
Medya Denetimi‘ni elbette huysuz şişman arkadaşımız Dilşat önerdi :)
▶ Satır Arası 11. Oturum YouTube Videosu: https://youtu.be/g1Nwrsl5EFY
🎧 Podcast bölümü: https://bit.ly/2IY9UwA
Kitabı okurken aldığım notları, kitap hakkında bilgi sahibi olmak isteyenlerin işine yarayabileceğini düşünerek paylaşmak istedim. Kitabı okurken notların bir kısmını telefonumda yazdığım için Türkçe karakterleri kullanamadığım yerler oldu, bolca yazım hatası da içerebilir, ettiğim sürç-i lisan için şimdiden af diliyorum 🙂
Kitaptan Genel İzlenimler
Kitap ironik bir dille, propagandayi yapan, medyayi yoneten guc odaklarinin bakis acisindanmis gibi aktariyor olaylari. Ornegin savas karsitligini “hastalikli bir davranis” olarak betimliyor.
Kitap genel olarak Amerikalılara hitap eder şekilde yazılmış, zaten Marslı Gazeteci bölümü direkt Chomsky’nin Amerika’da yaptığı bir konuşmadan notları içerdiği için normal karşılamak lazım ancak en azından diğer bölümler daha global bir kitleye yazılmış olsa daha iyi yankı bulabilirdi gibi geldi bana.
Kitaptan Notlar
Everest Yayınları – 4. Basim (Eylul 2016)
Kitabin alt basligi: Propagandanin Olaganustu Basarilari
Propagandanin Erken Donem Tarihi, 1
Wilson Amerika’sinin Birinci Dunya Savasi’na girmesine yonelik Amerikan halkini gaza getirmeyi 6 ay gibi kisa bir surede basarmasi. Sonrasinda benzer yontemler kizillara karsi Amerikan halkini kiskirtmak icin kullanilmis. Propagandanin etkinliginin zirve yaptigi donemlerden biri de kuskusuz Hitler Almanyasi’dir.
Seyirci Demokrasisi, 3
- Demokrasi sanatinda devrim, riza uretimi
- Liberal demokrat kuram ile Marksizm-Leninizm arasindaki ideolojik yakinlik
- Gercek gucu elinde tutanlar: is dunyasi
Secilmislerin devleti yonettigi, onlari secen “saskin suru”nun ise devlet yonetilirken katilimci olmaktan ziyade seyirci olmasinin tercih edildigi bir demokrasi.
- Bunun arkasindaki mantik, saskin surunun cogunlukla cahil ve devlet yonetiminde soz hakkina sahip olacak ehillikte olmamasidir.
- Dusundurdukleri: o halde, halkini cahillestirmeyi basarabilen bir yonetim, devleti cok daha kontrolsuz bir sekilde yonetebilir hale gelebilir.
- Saskin suruyu evcillestirmenin yolu: rizanin uretimi. Saskin suruyu aktif katilimci olmadan, arada bir yoneticilerini secerek oyalamak.
- Secilenler asil guc sahibi olan ozel sektorle yakin olmak durumundadir
- Totaliter devlette cop neyse demokraside de propaganda odur
Halkla İlişkiler, 8
Halkla İliskiler (Public Relations – PR) endustrisi Amerika’da ortaya cikti. Amaci “halkin aklini denetlemek”ti. 1930’larda orgutlenme haklarina sahip olan iscilerin grev yaptiginda grevlerini dagitmak icin grevcileri Amerika’nin cikarlarina karsi cikan, hepimizin iyiligine calismalari gerekirken oyunbozanlik yapan insanlar olarak algilanmasini sagladilar. Sonradan bunun adina “grev kirmanin bilimsel yollari” adini verdiler.
İyi bir slogan: hic kimsenin itiraz etmeyecegi, bu ugurda fedakarlik edebilecegi, anlami olmayan bir mesaj icermelidir.
Amerika’da kurulan demokrasi anlayisi saskin surunun yonetimin kararlarini sorgulamasini, orgutlenmesini, hele hele isyan etmesini hic istemez. Bu nedenle dikkatlerinin baska yonlere (tv dizileri, futbol maclari vb. İle) cekilmesi gerekir. Arada bir de “birliklerimizi destekleyin” gibi sloganlara eslik etmelerini istersiniz.
İs dunyasinin yorungesindeki Amerikan demokrasisi, 1935’teki isci haklarinin bir daha tekrar elde edilemeyecek sekilde zayifladi. Sosyal devlet diye bir sey kalmadi.
Muhendislik Dusuncesi, 14
Propaganda ve mass medya sayesinde insanlar elestirdikleri politikalar icin bir aksiyon almaz, elestirdikleri halde bir lideri secebilirler. Amerika’da secimlere katilim oraninin dusuk olmasi bu calismalarin basarisini gosterir. Zaman zaman genis kitleler bir uyanisa gecip karsi durus sergiler (Amerika’da 60’lardako savas karsiti orgutlenme gibi). Karsiliginda da propaganda var gucuyle bu kitleleri uyutmaya, tekrardan saskin suruler haline getirmeye calisir.
Bu bolumdeki can alici nokta: insanlar diziler, maclar vb. mass media ile izole edildiginde kendi dusuncelerinin azinlikta oldugunu zannedip pasifist kalabilirler. Oysa ki benzer goruse sahip insanlar bir araya gelebilirlerse yonetimde daha katilimci bir sekilde soz sahibi olabilirler. Amerika’daki demokrasi anlayisinin istemedigi bir seydir bu.
Sendikalarin gucu oldukca zayiflamasina ragmen kiliseler hala ayakta. Amerika’da bircok ayaklanmanin kiliselerdeki konusmalarla yayilmasi da bunu gosteriyor.
Gercek Gibi Gosterme, 18
Tarihi de carpitmak gerekir. Vietnam savasinda olen Vuetnamlilarin sayisini Amerikalilar gercek rakamdan cok daha dusuk tahmin ederler.
Muhalif Kultur, 20
Orgutlenme muhalif kulturu guclendirir. Ornegin 70’ler Amerikasindaki feminist hareket savas karsitliginin yayilmasina imkan saglamistir.
Dusmanlarin Gecit Toreni, 23
Amerikan halkinin kendi hayat standartlarinda yasadiklari gerilemeleri gozardi etmesini saglamak, saskin suru olarak hayatlarina devam etmelerini garantilemek icin surekli olarak yeni dusmanlar yaratmak gerekir.
Algida Secicilik, 26
Propaganda araclari ile kimi insan haklari ve savas hukuku ihlalleri sisirilip pompalaniken, kimisi ise kendine medyada yer bulamayarak unutulup gidiyor.
Korfez Savasi, 30
Körfez Savaşı sırasında Saddam’ın imajının tamamen şeytanileştirilmesi, Iraklı demokrat muhaliflerin batı medyasında seslerini duyuramamaları. Tüm bu savaş sürecinde yapılan algı üretimi çalışmalarını anlatıyor Chomsky bu bölümde.
Marslı Gazeteci, 39
Chomsky’nin 2002 yılında yaptığı “‘Teröre Karşı Savaş’ın Nasıl Aktarılması Gerektiği Üzerine” başlıklı konuşmasından derlenen bu bölümde tarafsız bir Marslı gazetecinin Amerikan basınında ve Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kuruluşlarda öne çıkarılan ve gizlenen konuları nasıl ele alacağını farklı örneklerle detaylıca anlatıyor.
Terörizmin tanımı, temel alınması gereken ahlaki değerleri de sürekli olarak sorgulayarak Marslı gazetecinin hikayesini anlatıyor.